Bu Binada Depremden Sonra Neye Bakılır?

Gözle Görünen Hasarlar Kadar Görünmeyen Riskler de Hayat Kurtarır

Depremden sonra çoğu insan aynı refleksi gösterir:

“Bina ayakta, demek ki sorun yok.”

Bu düşünce en tehlikeli yanılgıdır.

Çünkü depremler binaları her zaman yıkmaz; çoğu zaman sessizce zayıflatır.

Bu yazı, depremden sonra bir binada neye bakılması gerektiğini, abartmadan, teknik karmaşaya boğmadan ve gerçek risklere odaklanarak anlatır.

1. Taşıyıcı Elemanlar: Kolon, Kiriş, Perde Duvar

İlk bakılması gereken yer burasıdır.

Kolonlarda:

• Köşelerden başlayan dikey çatlaklar

• Beton yüzeyinde dökülme veya ufalanma

• Donatı (demir) görünmesi

  
  

👉 Saç teli gibi çatlaklar masum olabilir,

ama köşeden köşeye ilerleyen, parmak girecek genişlikte çatlaklar yapısal risktir.

Kirişlerde:

• Kolon-kiriş birleşim noktalarında çatlak

• Tavanda doğrusal ayrılmalar

• Betonun “toz gibi” dökülmesi

Bu bölgeler binanın yük aktarım noktalarıdır.

Buradaki hasar, binanın deprem performansını doğrudan etkiler.

2. Yumuşak Kat Belirtileri

Zemin katı dükkân, otopark veya tamamen boş olan binalar yüksek risklidir.

Deprem sonrası şunlara bakılır:

• Zemin katta üst katlara göre daha fazla çatlak

• Kolonlarda ezilme veya yamulma

• Kapı ve kepenklerin sıkışması

  
  

Yumuşak kat hasarı:

• Gözle her zaman dramatik görünmez

• Ama bir sonraki depremde yıkım riskini katlar

  
  

3. Duvar Çatlakları: Hangisi Önemli, Hangisi Değil?

Önemsiz olabilecek çatlaklar:

• İnce, yüzeysel, sıva çatlakları

• Kapı üstlerinde kısa çizgisel ayrılmalar

  
  

Ciddiye alınması gerekenler:

• Duvarı baştan sona kesen çapraz çatlaklar

• Kolon hizasında oluşan duvar ayrılmaları

• Aynı çatlağın birden fazla katta tekrarlanması

  
  

Burada önemli soru şudur:

Çatlak duvarda mı, yoksa duvarla birlikte sistemde mi?

4. Kapı ve Pencereler Neden Açılmıyor?

Deprem sonrası:

• Kapılar zor kapanıyor

• Pencereler sıkışıyor

• Çerçeveler oturmuyor

  
  

Bu durum çoğu zaman:

• Binanın geometrisinin bozulduğunu

• Katlar arası göreli ötelenme oluştuğunu gösterir

  
  

Bu, “küçük bir sorun” değil, taşıyıcı sistem uyarısıdır.

5. Merdivenler ve Asansör Boşlukları

Merdivenler binanın davranışını ele verir.

Bakılması gerekenler:

• Basamaklarda seviye farkı

• Duvar-merdiven birleşimlerinde açılma

• Asansör boşluğunda çatlak veya ses

  
  

Merdiven çevresindeki hasarlar genelde:

• Bina burulma yaptıysa

• Zeminle yapı uyumsuzsa ortaya çıkar

  
  

6. Zemin Kat ve Bodrum Kat İncelemesi

En çok atlanan ama en kritik alan.

Deprem sonrası bodrumda:

• Nem artışı

• Su sızıntısı

• Yeni oluşmuş çatlaklar

  
  

Bu durum:

• Zemin davranışının değiştiğini

• Temel çevresinde hareket olabileceğini gösterir

  
  

Üst katlar sağlam görünse bile, risk alttan gelir.

7. “Yıkılmadıysa Güvenlidir” Yanılgısı

Bu cümle, deprem sonrası yapılan en büyük hatadır.

Bir bina:

• Ayakta kalabilir

• Ama deprem kapasitesinin büyük kısmını tüketmiş olabilir

  
  

Bu tür binalar:

• Bir sonraki depremde

• Daha düşük büyüklükte bile

• Ağır hasar veya yıkım yaşayabilir

  
  

8. Ne Zaman Profesyonel İnceleme Şart?

Şu durumlarda mutlaka uzman çağrılmalıdır:

• Taşıyıcı elemanlarda çatlak varsa

• Aynı çatlak birden fazla katta görülüyorsa

• Zemin katta belirgin hasar varsa

• Bina 2000 öncesi yapıldıysa

  
  

Bu inceleme:

• “Gözle bakıldı, sağlam” düzeyi değil

• Bina performansının okunmasıdır

  
  

Sonuç: Deprem Geçti Diye Risk Bitmez

Depremden sonra asıl soru şudur:

Bu bina bir depremi atlattı mı, yoksa bir depremi harcadı mı?

Bu farkı anlamadan:

• İçinde oturmak

• Kiraya vermek

• Satın almak

  
  

Gerçek risk oluşturur.

Deprem anı saniyeler sürer.Ama doğru okunmayan hasarın bedeli yıllar sonra ödenir.