Antalya’da İlçe İlçe Deprem Gerçekleri

Antalya genelde “depremden uzak şehir” olarak anılır. Oysa bu, yarım bir gerçektir.

Şehrin yüzeyinde hissedilen sarsıntılar az olsa da, yerin altındaki fay hatları sessiz değildir.

Antalya’nın deprem riski, zemin yapısı ve yapı stoğu birlikte değerlendirildiğinde; tablo, sanıldığından daha dikkat çekicidir.

Bu yazıda Antalya’nın ilçelerini tek tek ele alarak, jeolojik ve yapısal riskleri sade bir dille açıklıyorum.

Antalya’nın kalbi bu üç ilçede atıyor, ama riskin de en yoğun olduğu bölge burası.

Antalya’nın en eski yapı stoğuna sahip.
1999 öncesi binaların oranı %60 civarında.
Zemin: Alüvyon ve gevşek dolgu alanlar.
Sıvılaşma riski yüksek.
Yapı yoğunluğu nedeniyle dönüşüm gecikirse, olası bir depremde en çok hasar görecek bölgelerden biri olabilir.

Şehrin en hızlı yapılaşan ilçesi.
Eski gecekondu dönüşüm bölgelerinde kolon-kiriş zafiyeti sık görülüyor.
Zemin genelde orta sert, bazı bölgelerde (Varsak, Santral, Fabrikalar) zayıf tabakalar mevcut.
Son yıllarda yapılan dönüşüm projeleriyle yeni yapı stoğu güçleniyor, ama eski mahallelerde deprem dayanımı yetersiz.

Zemin: deniz kumlu, yüksek yeraltı suyu seviyesi.
Özellikle Boğaçayı hattında zemin sıvılaşması riski oldukça yüksek.
Yeni konutlar yönetmeliğe uygun olsa da, 2000 öncesi sahil hattındaki binalar riskli.
Modern yapılar sayesinde genel dayanıklılık iyi seviyede, ancak zemin türü özel önlem gerektiriyor.

Antalya’nın doğu ekseni hem turizm hem tarım açısından canlı; ama jeolojik açıdan farklı riskler taşıyor.

Fay hatlarına uzak ama zemin çok zayıf.
Alüvyon tabaka kalın, su seviyesi yüksek.
Konut yoğunluğu artarken yeterli zemin etüdü yapılmazsa oturma ve sıvılaşma riski ortaya çıkabilir.

Jeolojik olarak Fethiye–Burdur fay zonunun etkisinde.
Zemin sert-killi yapıda, ama bazı bölgelerde gevşek tabakalar var.
Turizm tesisleri güçlü mühendislik yapılarıyla öne çıksa da, köy içlerinde eski betonarme yapılar risk taşıyor.

Aktif fay hattına en yakın ilçelerden biri.
Manavgat–Alanya fay hattı doğrudan bölgeden geçiyor.
5.0–6.0 büyüklüğünde deprem potansiyeli olan mikro segmentler mevcut.
Yeni otel ve konut yapıları yönetmeliğe uygun olsa da, eski merkez yapıları güçlendirme gerektiriyor.

Bu bölge, Antalya’nın “sağlam zemin kuşağı” olarak bilinir. Ancak bu, sıfır risk anlamına gelmez.

Zemin: kayalık, kireçtaşı yoğunluklu.
Fay hatlarına mesafe iyi, ama zemin sertliği nedeniyle deprem dalgası hızlı yayılır.
Yeni yapılaşma bölgelerinde deprem yönetmeliğine uygunluk yüksek.
Genelde güvenli kabul edilir, ancak tasarım hatası olan yapılar bu avantajı kaybettirir.

Bölge, Antalya’nın en düşük sismik aktiviteye sahip alanlarından biri.
Zemin kayalık, taşıma gücü yüksek.
Ancak köy tipi taş yapılar mühendislik kontrolü olmadan inşa edildiği için yerel risk barındırıyor.

Antalya’nın batı hattı hem jeolojik hem coğrafi olarak farklı dinamiklere sahip.

En yüksek deprem riski taşıyan ilçe.
Helenik Dalma-Batma Zonu’na yakınlığı nedeniyle bölgesel deprem merkezlerinden biri.
2020’de 5.5 büyüklüğündeki sarsıntılar burada hissedildi.
Yapı stoğu düşük katlı ve çoğu mühendislik kontrollü; bu, riski azaltan faktör.